Κυρία Υπουργέ, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, η παιδεία αποτελεί το βασικό θεμέλιο λίθο κάθε λαού και τη μεγάλη ελπίδα για την ανάπτυξή του. Η ανάπτυξη της γνώσης αποτελεί επίκεντρο της εκπαιδευτικής πολιτικής της Κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ και δεδομένου ότι η παιδεία αποτελεί βασικό θεμέλιο για την κατάκτηση της ευρωπαϊκής ευημερίας και της ανταγωνιστικότητας, καλούμαστε μέσω του παρόντος φιλόδοξου, ριζοσπαστικού και τολμηρού αυτού νομοσχεδίου να δημιουργήσουμε εκείνες τις συνιστώσες που είναι απαραίτητες προκειμένου να βελτιωθεί η ποιότητα και να υπάρξει πρόοδος στην εκπαιδευτική ανάπτυξη της χώρας μας.
Ο νόμος 1268/1982 αποτέλεσε το πρότυπο για την ανώτατη εκπαίδευση και ανταποκρινόταν στις ανάγκες της εποχής, αυτής της συγκεκριμένης χρονικής περιόδου. Οι ανάγκες όμως που έχουν προκύψει λόγω των συνεχών εξελίξεων παγκοσμίως, μας υποδεικνύουν ότι ο νόμος αυτός έχει πλέον διατελέσει στο έπακρο το σκοπό για τον οποίο είχε θεσμοθετηθεί και καλούμαστε εμείς σήμερα να τολμήσουμε ουσιαστικές αλλαγές και παρεμβάσεις που η απελθούσα Κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας δεν είχε το σθένος να κάνει.
Μέσω του παρόντος νομοσχεδίου γίνονται εξειδικεύσεις αναφορικά με την οργάνωση των ΑΕΙ με κύριο στόχο την πλήρη αυτοδιοίκησή τους, ώστε να υλοποιήσουν την αποστολή τους πλήρως και επιτυχώς, απαλλαγμένα από μικροπολιτικές και λοιπές σκοπιμότητες, αλλά ταυτόχρονα να αναδειχθεί και μια διαδικασία μέσω της οποίας θα δημιουργηθούν ισχυρές, αποτελεσματικές και υπεύθυνες δομές αυτάρκους διοίκησης, ανοικτές στην κοινωνία.
Το παρόν νομοσχέδιο ενσωματώνει βεβαίως και θετικά σημεία προηγουμένων νόμων. Ταυτόχρονα επιχειρεί να απαλλάξει τα ΑΕΙ από τις υπάρχουσες παθογένειες και να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις εκείνες για μια νέα εποχή, όπου οι λέξεις επιστήμη και ανάπτυξη θα βρίσκονται στο καθημερινό λεξιλόγιο των νέων ανθρώπων, δίνοντας ελπίδες για ένα καλύτερο αύριο, νέες προοπτικές τόσο για εκείνους όσο και για όλη τη χώρα που περνάει δύσκολες ώρες.
Μέσω του παρόντος νομοσχεδίου δίνεται μια μεγάλη ευκαιρία στην ανώτατη εκπαίδευση της χώρας, καθώς συγκροτούνται ισχυρά αυτοδιοικούμενα ιδρύματα, μεταρρύθμιση η οποία έχει ήδη εφαρμοστεί επιτυχώς σε ευρωπαϊκές χώρες, στις ΗΠΑ, αλλά και σε χώρες της Ασίας, με αποτέλεσμα την ενίσχυση των ακαδημαϊκών επιδόσεων και την επιτάχυνση της ανάπτυξης και τέλος τη δημιουργία της κοινωνίας της γνώσης.
Για να είμαστε πιο σαφείς, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, η Κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ με το παρόν νομοσχέδιο διαμορφώνει τους όρους εκείνους και τις απαραίτητες προϋποθέσεις ώστε η χώρα μας να εξασφαλίσει τη θέση που της ανήκει ανάμεσα στις λοιπές αναπτυγμένες κοινωνίες.
Στόχοι του παρόντος νομοσχεδίου αποτελούν η απελευθέρωση των δημιουργικών δυνάμεων του ελληνικού δημόσιου πανεπιστημίου και των ΤΕΙ από διαδικασίες που δεν έφεραν ικανοποιητικά αποτελέσματα στο παρελθόν και η ταυτόχρονη απομάκρυνση από στεγανά και πελατειακές συμπεριφορές, ώστε να εξασφαλιστεί ωφέλιμη και απρόσκοπτη η δημόσια χρηματοδότηση, η αξιολόγηση, ο έλεγχος, η παροχή δωρεάν και υψηλού επιπέδου παιδείας, αγαθά που οφείλουμε σε ολόκληρη την ελληνική κοινωνία και σε κάθε Έλληνα φοιτητή ξεχωριστά.
Θα υπάρχει διεύρυνση του αυτοδιοίκητου του κάθε ΑΕΙ με παράλληλη εκχώρηση σημαντικών αρμοδιοτήτων της κεντρικής εξουσίας στα όργανα του ιδρύματος και ταυτόχρονη εξασφάλιση ανάδειξης κάθε υγιούς πρωτοβουλίας. Σε κάθε ίδρυμα θα υπάρχουν τα θεσμικά εκείνα αντίβαρα που θα διασφαλίζουν τη λειτουργία τους και θα λειτουργούν με βάση τις δημοκρατικές αρχές. Με τον τρόπο αυτό η διοίκηση θα είναι αποτελεσματική, το εκπαιδευτικό έργο θα είναι συντονισμένο και αναβαθμισμένο, ενώ η αξιοκρατία, η διαφάνεια, η λογοδοσία θα υπάρχουν σε όλα τα επίπεδα.
Τα ελληνικά ΑΕΙ θα συνδέονται πλέον με την κοινωνία και την εν γένει οικονομία της χώρας, ώστε να ενισχυθεί η εθνική αλλά και η διεθνής τους παρουσία. Κάθε φοιτητής και κάθε φοιτήτρια θα υποστηρίζεται έμπρακτα τόσο με γενικά όσο με ειδικά μέτρα, ώστε να αποκτήσουν τις απαιτούμενες γνώσεις, τις ικανότητες και δεξιότητες εκείνες που θα είναι απαραίτητες για να πετύχουν και να καταξιωθούν.
Σε όλα τα επίπεδα θα υπάρχει διαφάνεια. Κάθε ίδρυμα θα αξιολογείται από την ακαδημαϊκή κοινότητα, αλλά ταυτόχρονα και από την διεθνή ακαδημαϊκή κοινότητα, ώστε να δημιουργηθούν δεσμοί συνεργασίας με τη διεθνή κοινωνία. Οι σκοποί που έρχεται να εκπληρώσει η εκπαίδευση θα είναι ισόρροποι και θα έχουν σαν στόχο την ανάπτυξη τόσο σε ανθρωπιστικό όσο και πολιτιστικό επίπεδο.
Για πρώτη φορά εισάγονται θεσμοί διεθνούς κύρους που έχουν δοκιμαστεί προκειμένου να επικρατήσει η αξιοκρατία στην ανάδειξη και εξέλιξη των καθηγητών και ταυτόχρονα το όλο λειτούργημα να είναι ελκυστικό για εκείνους που επιλέγουν να ασχοληθούν με την εκπαίδευση και την έρευνα και να την υπηρετήσουν με δύναμη ψυχής.
Το παρόν νομοσχέδιο κατοχυρώνει την ακαδημαϊκή ελευθερία στην έρευνα, τη διδασκαλία, οδηγεί στην ελεύθερη έκφραση, τη διακίνηση ιδεών μέσα από σαφείς προβλέψεις τόσο για την προστασία όσο και για την ασφάλεια του προσωπικού και της περιουσίας των ΑΕΙ.
Η αριστεία πλέον ενθαρρύνεται, προάγεται και επιβραβεύεται και μέσω αυτού κάθε ίδρυμα έχει πλέον τη δυνατότητα να παρέχει τίτλους που θα αντιστοιχούν σε πραγματικές και όχι επίπλαστες δεξιότητες, με στόχο τη σύγχρονη γνώση και την πραγμάτωσή της.
Ταυτόχρονα, προβλέπονται διαδικασίες και μορφές σύμπραξης που συνδέουν την ανώτατη εκπαίδευση με τη διεθνή ακαδημαϊκή κοινότητα σε ευρωπαϊκό και σε παγκόσμιο επίπεδο, όπως είπαμε. Η έρευνα και η διδασκαλία διεθνοποιούνται και τα ελληνικά ιδρύματα θα είναι πλέον σε θέση να προσελκύσουν και αλλοδαπούς φοιτητές καθώς και τα αριστεία που θα δίνονται θα έχουν διεθνή ανταπόκριση και η εκπαίδευση που θα παρέχεται θα είναι πλέον ποιοτική.
Μέσω όλων αυτών των ανακατατάξεων θα επιταχυνθούν οι διαδικασίες επιτυχούς και αποτελεσματικής ενσωμάτωσης των ελληνικών ΑΕΙ στον ενιαίο ευρωπαϊκό χώρο της ανώτατης εκπαίδευσης και έρευνας, θα ενισχυθεί η διασύνδεση των παρεχόμενων εκπαιδευτικών και ερευνητικών υπηρεσιών των ΑΕΙ με τα ευρωπαϊκά εκπαιδευτικά και ερευνητικά ιδρύματα, ενώ παράλληλα ενισχύεται η ακαδημαϊκή αυτοδιοίκηση με πολυσχιδή σύνθεση στα ιδρύματα που καλούνται να την οργανώσουν και να την εφαρμόσουν με Οργανισμούς και εσωτερικούς κανονισμούς που τα ίδια θα επεξεργάζονται και θα συντάσσουν.
Κυρία Υπουργέ, επ’ ευκαιρία του παρόντος νομοσχεδίου πολλοί κατηγόρησαν τη διακτινισμένη Παιδεία. Βεβαίως είναι γνωστό ότι η περιφερειακή σύγκλιση προέρχεται μέσα από την περιφερειακή ανάπτυξη.
Ένα στοιχείο που έδωσε πνοή και ανάπτυξη στην περιφέρεια ήταν τα περιφερειακά πανεπιστήμια. Ο φημολογούμενος σχεδιασμός κατάργησης του Πανεπιστημίου Στερεάς Ελλάδας δυστυχώς έχει επιφέρει μεγάλο προβληματισμό και ανησυχία σε όλη την περιοχή όχι μόνο για το κεντρικό Τμήμα που βρίσκεται στη Λαμία αλλά και για το Τμήμα ΑΕΙ της Λιβαδειάς. Τα περιφερειακά πανεπιστήμια είναι εκείνα που δίνουν ζωή όχι μόνο διότι μπορούν φοιτητές από την περιοχή τους να σπουδάζουν πράγματι σ’ αυτά, κοντά στις κατοικίες τους, αλλά και διότι διαχέουν τη γνώση, την εμπειρία και τις δεξιότητές τους σε όλη την κοινωνία και βεβαίως είναι εκείνα τα οποία μπορούν να προάγουν το κοινωνικό γίγνεσθαι με τη δραστηριότητά τους. Συνεπώς, θεωρώ και εκτιμώ ότι είναι εγκληματικό να τα καταργήσουμε σ’ αυτή τη φάση που προσβλέπουμε στην ανάπτυξη της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.
Με την ευχή, λοιπόν, ότι δεν θα προχωρήσει τέτοιου είδους κατάργηση και με την ευχή ότι το παρόν νομοσχέδιο πράγματι σκοπεύει και θα επιτύχει το ανοιχτό πανεπιστήμιο στην πράξη, εκεί όπου συντελείται η γνώση, η καινοτομία, η έρευνα και όπου λαμβάνουν χώρα οι ιδεολογικοπολιτικές ζυμώσεις, όπου εξελίσσεται το ακαδημαϊκό γίγνεσθαι με προσήλωση στην ελευθερία και τη δημοκρατία, μακριά από κρατισμούς, συγκεντρωτισμούς και πελατειακές σχέσεις, με ελπίδα για ένα καλύτερο αύριο, καλώ όλο το Σώμα να υπερψηφίσει το παρόν νομοσχέδιο.
