ΑΜΕΣΗ ΕΞΥΓΙΑΝΣΗ ΤΟΥ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ
Του Κωνσταντίνου Γ. Παπαθανασίου*
(το άρθρο δημοσιεύτηκε στην ΑΞΙΑ του Σαββάτου 8/10/2011)
Όσο αναβάλλεται η ριζική λύση του ελληνικού προβλήματος από τους διεθνείς δανειστές μας, τόσο φουντώνουν τα σενάρια για επικείμενη «ελληνική πτώχευση». Το κλίμα είναι εκρηκτικό, η ύφεση βαθαίνει, η ανασφάλεια εξαπλώνεται και ο διεθνής παράγων εκβιάζει για την πιστή εφαρμογή των συμφωνηθέντων με την άτολμη και άβουλη ελληνική κυβέρνηση. Την ίδια ώρα αλγεινή εντύπωση προκαλεί στους διεθνείς πολιτικούς και οικονομικούς παράγοντες η στασιμότητα πού επικρατεί στο εγχώριο τραπεζικό σύστημα, αναφορικά με τις ριζικές ανατροπές πού απαιτούνται, ώστε να ανακτήσει τη φερεγγυότητά του και να επιτελέσει το θεσμικό του ρόλο στην ανάπτυξη της χειμαζόμενης ελληνικής οικονομίας.
Η κατάσταση έχει ως εξής: Οι ελληνικές τράπεζες και οι βασικοί τους μέτοχοι δείχνουν απρόθυμοι να στερηθούν τα προνόμια πού διαθέτουν, προνόμια πού απέκτησαν σε άλλες εποχές, υπό άλλες συνθήκες. Ενώ το ελληνικό τραπεζικό σύστημα έχει χάσει την εμπιστοσύνη των καταθετών του και πορεύεται χωρίς δυναμική υπό το βάρος της έκθεσής του στα ομόλογα του ελληνικού δημοσίου αξίας περίπου 50 δις ευρώ και σε δάνεια ύψους 250 δις ευρώ, μεγάλο μέρος των οποίων δεν μπορούν να εξυπηρετηθούν, την ίδια ώρα οι επικεφαλής του αρνούνται να ζητήσουν τη συνδρομή του EFSF και να αυξήσουν τα μετοχικά κεφάλαια των τραπεζών τους συνολικά μέχρι 20 δις ευρώ, αποκτώντας τη χαμένη τους ευρωστία. Εδώ πρέπει να σημειώσουμε ότι ήδη οι ελληνικές τράπεζες έχουν λάβει συνολική βοήθεια, με διάφορες μορφές, άνω των 100 δις ευρώ τα τελευταία χρόνια, είτε ως χρηματοδοτήσεις από την ΕΚΤ, είτε ως εγγυήσεις του ελληνικού δημοσίου.
Την ίδια ώρα λοιπόν, πού οι καταθέτες επιδεικνύουν ανασφάλεια για την προοπτική της ελληνικής οικονομίας, με αποτέλεσμα να παρατηρείται εκροή καταθέσεων ύψους 10 έως 20 δις ευρώ ανά τρίμηνο για το 2011, η οικονομία γνωρίζει ύφεση της τάξης του 5% έως 7%, η ανεργία καλπάζει σε ποσοστά γύρω στο 20%, επενδύσεις δεν πραγματοποιούνται, κινδυνεύει η κοινωνική συνοχή και ανατρέπεται βίαια το επίπεδο διαβίωσης των Ελλήνων, το εγχώριο τραπεζικό σύστημα λειτουργεί ως να μη συμβαίνει τίποτα από τα παραπάνω. Τώρα, εν μέσω της πρωτοφανούς κρίσης πού βιώνει το σύνολο των Ελλήνων πολιτών, φαντάζει αδιανόητο οι βασικοί μέτοχοι των ελληνικών τραπεζών και τα εξαρτώμενα απ’ αυτούς διευθυντικά στελέχη, να πιστεύουν ότι είναι δυνατόν να συνεχίσει να υφίσταται η σχέση του τραπεζικού συστήματος με την κρατική εξουσία, το επιχειρηματικό κεφάλαιο και τα μέσα μαζικής επικοινωνίας, όπως εξυφάνθηκε τα τελευταία μεταπολιτευτικά χρόνια.
Δυστυχώς, η σημερινή κυβέρνηση πελαγωμένη από τις πιέσεις των δανειστών μας να εφαρμόσει πολιτικές πού δεν πιστεύει, τις αντιδράσεις των κακομαθημένων συνδικαλιστών της και την οργή της κοινωνίας για την οριζόντια και άδικη μορφή των πολιτικών της, διστάζει να ασκήσει την επιρροή της στην Τράπεζα της Ελλάδος και στο τραπεζικό σύστημα, προκειμένου άμεσα οι τράπεζες να προχωρήσουν σε γενναίες αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου, δηλ. σε αύξηση των ιδίων κεφαλαίων τους, πού θα επιτρέψουν να ανακτηθεί η εμπιστοσύνη των πολιτών, να διοχετευθεί ρευστότητα στην πραγματική οικονομία, να γίνουν επενδύσεις σε τομείς όπως η ενέργεια, ο τουρισμός, οι μεταφορές, η γεωργία, κλπ και έτσι να αναστραφεί ο φαύλος κύκλος ύφεσης, αύξησης της ανεργίας και μείωσης του ΑΕΠ.
Η επιλογή να προστρέξουν στις αγκάλες της ΕΚΤ οι εγχώριοι τραπεζίτες, να αποκτήσουν ρευστότητα με παρεπόμενη συνέπεια, βεβαίως, να χάσουν τα προνόμια, πού είχαν συνηθίσει, αποτελεί κατά τη γνώμη μου μονόδρομο, είτε τους ενθαρρύνει η κυβέρνηση είτε όχι. Ημίμετρα, όπως αυτό της συγχώνευσης τραπεζών (πρόσφατο παράδειγμα η συγχώνευση ALPHA – EUROBANK), πλέον δεν μπορούν να αποδώσουν στις σημερινές συνθήκες. Ίσως πριν δύο – τρία χρόνια τέτοιες κινήσεις να αποτελούσαν σοβαρή επιλογή. Οι σημερινές κεφαλαιοποιήσεις των ελληνικών τραπεζικών ιδρυμάτων, όμως, δεν επιτρέπουν να αντιμετωπίζεται το ενδεχόμενο των συγχωνεύσεων ως επιλογή διάσωσης του τραπεζικού συστήματος.
Το δημιουργικό σοκ, πού θα προκαλέσει την επανεκκίνηση της ελληνικής οικονομίας, σύμφωνα με τον αρχηγό της ΝΔ Αντώνη Σαμαρά, πρέπει να δοθεί με την άμεση εξυγίανση του τραπεζικού συστήματος. Ρευστότητα στην αγορά και ξένες επενδύσεις θα προκαλέσουν την αναστροφή του δυσμενούς κλίματος, το σπάσιμο του υφεσιακού κύκλου και την απαρχή αναπτυξιακής πορείας της ελληνικής οικονομίας. Καταιγισμός μέτρων δημοσιονομικού χαρακτήρα, φορολογικές επιδρομές, απολύσεις εργαζομένων, μειώσεις μισθών και συντάξεων, χωρίς εξυγίανση του τραπεζικού συστήματος για να θερμανθεί πάλι η μηχανή της ανάπτυξης, θα αποτελειώσουν την ήδη αποσαθρωμένη ελληνική οικονομία και οι θυσίες θα αποβούν άκαρπες.
*Ο Κωνσταντίνος Γ. Παπαθανασίου είναι οικονομολόγος, Περιφερειακός Σύμβουλος Στερεάς Ελλάδας, ενώ έχει διατελέσει Διοικητής του ΟΑΕΕ και Αντιπρόεδρος της ΕΛΤΕ.
